Lời nhà xuất bản (trích) :
Sài Gòn hôm qua và thành phố Hồ Chí Minh hôm nay là một thành phố trẻ nằm trên một vùng đất khai phá muộn hơn trên bản đồ tổ quốc, nhưng lại có diện tích rộng nhất và số dân đông nhất so với các thành phố lớn trong cả nước. Là thành phố có tuổi đời hơn 300 năm nhưng biên niên sử của nó, chỉ tính 116 năm dưới sự thống trị của chủ nghĩa thực dân cũ và mới (1859 - 1975), đậm đặc những phong trào đấu tranh cả chính trị quân sự, văn hoá. Và trong hành trình "đi trước về sau", thành phố đã chứng kiến những giờ phút huy hoàng nhất - cuộc toàn thắng vì sự nghiệp độc lập, tự do của dân tộc trưa ngày 30 - 4 - 1975.

Từ sau ngày giải phóng đến nay, xét về quy mô và cơ sở hạ tầng, thành phố Hồ Chí Minh là một thành phố hiện đại, có nhiều ưu thế về giao lưu cả ba mặt bộ, thuỷ và hàng không. Về năng lực sản xuất, thành phố chiếm tỷ lệ một phần ba sản phẩm cả nước, đồng thời cũng là thành phố có tốc độ phát triển nhanh nhất, năng động nhất.

Trong dịp kỷ niệm 300 năm hình thành và phát triển Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh (1698 - 1998), thông qua các động thái chuẩn bị, tiếp đến là các cuộc toạ đàm, hội thảo, tổ chức thi tìm hiểu về thành phố, các hoạt động lễ hội văn hoá tưng bừng, sôi nổi... người dân thành phố đã bày tỏ niềm tự hào, nỗi khát khao mong muốn hiểu biết tường tận cội nguồn, lai lịch, những biến động lịch sử cũng như quá trình hình thành, khẳng định tính cách của cộng đồng dân cư trên vùng đất mới phương Nam này.

Cuốn sách "Từ điển Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh" được biên soạn nhằm hướng dẫn người đọc tra cứu, tìm hiểu về lịch sử vùng đất, con người và những vấn đề liên quan thiết thân đến cuộc sống của cộng đồng dân cư vùng đất này trong hiện tại và tương lai. Nội dung sách được khuôn định trong khung thời gian 300 năm từ sau năm Thống Nhất Nguyễn Hữu Cảnh chính thức xác lập nền hành chính trên mảnh đất Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh (1698). Mặc khác do lịch sử hình thành và vị trí của thành phố vốn có quan hệ và gắn bó với khu vực phía Nam nên khung không gian của Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh đôi lúc cũng được mở rộng ra cho cả khu vực Nam Bộ.